Türkiye, 2023 yılında e-ticaret alanında büyük bir sıçrama gerçekleştirdi. E-ticaret hacmi, bir önceki yıla göre %115,15 oranında artarak 1,85 trilyon Türk lirasına ulaştı. Bu miktar, dolar bazında 77,89 milyar dolara tekabül ediyor. İşlem sayısı ise %22,25 oranında artış göstererek 5,87 milyar adet olarak kaydedildi. Bu hızlı büyüme, dijital ekonominin Türkiye'de ne kadar güçlü ve potansiyel dolu olduğunu gözler önüne seriyor.
Geleceğe Dair Öngörüler ve Hedefler
Ticaret Bakanlığı, 2024 yılı için umut verici tahminlerde bulunuyor. E-ticaret hacminin 3,4 trilyon Türk lirasına, işlem sayısının ise 6,67 milyar adede ulaşması bekleniyor. Bu büyüme öngörüsü, Türkiye’nin dijital ticaret alanında hızla ilerlediğini ve küresel e-ticaret pazarındaki yerini sağlamlaştırmak için adımlar attığını gösteriyor.
E-Ticaretin Ekonomik ve Ticari Etkileri
E-ticaretin genel ticaret hacmine oranı 2019 yılında %10,1 iken, 2023 yılında bu oran %20,3’e çıktı. Bu, dijital ticaretin geleneksel ticaret yöntemlerine kıyasla ne denli hızlı büyüdüğünü ve daha fazla kabul gördüğünü ortaya koyuyor. Ayrıca, 2023 yılında e-ticaretin gayrisafi yurtiçi hasıladaki (GSYH) payı %6,8’e ulaştı ve bu oran bir önceki yıla göre %33,3 artış gösterdi. 2019-2023 yılları arasında yıllık bileşik büyüme oranı ise %26 olarak gerçekleşti.
Mal ve Hizmet Ticareti Dengesi
E-ticaret hacminin %51’i mal ticareti, %49’u ise hizmet ticaretinden oluşuyor. Kartlı işlem hacmine bakıldığında ise %63’ü mal ticareti, %37’si hizmet ticareti kaynaklı. En büyük payı alan sektörler ise beyaz eşya ve küçük ev aletleri (233 milyar TL), elektronik (135 milyar TL) ve giyim, ayakkabı ve aksesuar (127 milyar TL) olarak sıralanıyor.
E-Ticarete Uyum ve Bölgesel Dağılım
Ticaret Bakanlığı tarafından geliştirilen metodoloji sayesinde, illerin e-ticarete uyumuna ilişkin bir endeks oluşturuldu. Bu endekse göre en yüksek uyumu gösteren il İstanbul oldu. İstanbul’u Kayseri, Çorum, İzmir ve Kocaeli takip etti. Ülke genelinde e-ticaret yapan işletme sayısı 559.412’ye ulaşırken, pazaryerlerinde faaliyet gösteren işletme sayısı 540 bine yaklaştı. Kendi sitesinden veya mobil uygulamasından e-ticaret yapan ve ETBİS’e kayıtlı işletme sayısı ise 35 bini aştı.
Demografik ve Davranışsal Analizler
E-ticaret faaliyetinde bulunan esnaf işletmelerinin %70,5’i erkek, %29,5’i ise kadındır. Yaş dağılımına bakıldığında, çoğunluğun 25-44 yaş aralığında olduğu görülüyor. Ayrıca, e-ticaret harcamalarının büyük kısmı 25-36 yaş aralığındaki tüketiciler tarafından gerçekleştiriliyor ve en fazla harcamayı 29 yaşındaki tüketiciler yapıyor.
Mobil Ticaretin Yükselişi
İşlem sayısı ve hacmine göre, mobil uygulamalardan yapılan alışverişler öne çıkıyor. Mobil uygulamalar, işlem sayısında %91, işlem hacminde ise %80 oranında tercih ediliyor. E-ticaret harcamalarının en yoğun olduğu saat aralığı ise 18.00-00.00 arasındaki dilim olarak belirlenmiş.
Lojistik ve Teslimat Performansı
Türkiye genelinde ortalama kargo teslim süresi 46,2 saat olarak ölçüldü. Teslim edilemeyen kargoların en büyük sebebi %34,13 ile müşterinin gönderiyi kabul etmemesi olurken, %26,43 ile adreste bulunamama ikinci sırada yer aldı. En az karşılaşılan sebep ise %1,2 ile hasarlı kargo oldu. İstanbul, hem en fazla kargo gönderimi yapan (%55,27) hem de en fazla kargo alan (%29,74) il olarak öne çıktı.
Ürün Bazlı Satış Analizleri
Sektör bazında en çok satılan ürünler arasında giyim, ayakkabı ve aksesuarda ayakkabı, gömlek, mont ve ceket, elektronik sektörde cep telefonu, dizüstü bilgisayar ve televizyon, beyaz eşya ve küçük ev aletlerinde airfryer, klima ve buzdolabı, gıda sektöründe meyve ve sebze, çay ve demleme içecekler ile et ve deniz ürünleri dikkat çekiyor. Yemek sektöründe ise hamburger, kebap, pizza ve döner gibi ürünler öne çıkıyor.
Türkiye, 2023 yılında e-ticaret alanında büyük bir dönüşüm yaşadı ve gelecekte bu alanda daha da büyüme potansiyeline sahip olduğunu gösterdi. E-ticaretin ekonomiye katkısı, bölgesel uyum endeksleri, demografik analizler ve mobil ticaretin yükselişi gibi faktörler, Türkiye'nin dijital ticaretteki geleceğinin parlak olduğunu işaret ediyor. Ticaret Bakanlığı’nın öngörüleri doğrultusunda, 2024 yılında da bu büyüme trendinin devam etmesi bekleniyor.
